Bwletin y Pennaeth - 03/10/2025 - The Head's Bulletin
- headysgolpanteg
- Oct 3
- 13 min read
[SCROLL DOWN FOR ENGLISH VERSION]
Mae stori 'Lleisiau Bach, Syniadau Mawr' mis Mawrth wedi'i gwreiddio mewn dewrder ac argyhoeddiad. Y mis hwn, rydym yn rhannu hanes William Tell—saethwr chwedlonol a safodd yn erbyn anghyfiawnder a risgiodd bopeth er mwyn rhyddid. Mae'n stori bwerus sy'n agor sgyrsiau am ddewrder, tegwch, a'r hyn y mae'n ei olygu i herio'r hyn sy'n anghywir. Dyma foment i siarad â phlant am sefyll yn gryf yn eu gwerthoedd, hyd yn oed pan fydd y risgiau'n teimlo'n uchel. Darllenwch neu gwrandewch gyda'ch gilydd, ac archwiliwch y syniadau mawr a gyffrowyd gan y weithred herfeiddiol hon.
William Tell
Nid oedd pobl y Swistir bob amser yn rhydd yn ôl y chwedl. Ar un adeg roeddent yn cael eu rheoli gan wlad gyfagos.
Un diwrnod gwnaed dyn o'r enw Gessler yn llywodraethwr eu gwlad.
Roedd Gessler yn ddyn creulon a wnaeth lawer o gyfreithiau llym y gorfodwyd y Swistir i ufuddhau iddynt. Roedd y Swistir yn hiraethu am fod yn rhydd, ond dim ond un ohonynt oedd yn ddigon dewr i sefyll yn erbyn Gessler - a'i enw oedd William Tell.
Roedd Gessler yn gwybod bod y Swistir yn ei gasáu, felly meddyliodd am gynllun i ddangos iddynt mai ef oedd y meistr. 'Dewch â'r polyn hiraf y gallwch ddod o hyd iddo i mi,' gorchmynnodd i'w was, 'yna dewch â un o fy hetiau i. Nid yr orau rwy'n ei gadw ar gyfer dydd Sul, ond un o fy hen rai.'
Gorchmynnodd osod yr het ar ben y polyn. 'Nawr,' meddai Gessler, 'dywedwch wrth yr holl bobl fod yn rhaid i bwy bynnag sy'n pasio'r het hon ymgrymu iddi!'
Plannwyd y polyn hir yn sgwâr y farchnad a byddai pawb a basiodd yn ymgrymu i het Gessler.
Un diwrnod aeth heliwr o'r enw William Tell i'r dref gyda'i fab. Pan gyrhaeddon nhw'r farchnad, gwaeddodd gwarchodwr, 'Arhoswch! Rhaid i chi ymgrymu i het eich meistr!'
'Pam ddylwn i ymgrymu i het?' gofynnodd Tell.
'Dyna'r gyfraith. Dyna het y llywodraethwr, a rhaid i bawb ymgrymu o'i blaen.'
'Rwy'n ddyn rhydd,' meddai Tell. 'Wna i byth ymgrymu i het.'
Pan glywodd Gessler am hyn, roedd yn flin, a phenderfynodd gosbi Tell. Roedd yn gwybod bod Tell yn heliwr, ac na allai neb saethu â chroesfwa cystal ag ef. Felly, meddyliodd am gynllun creulon i gosbi Tell.
Gorchmynnodd Gessler i'w filwyr ddod â Tell a'i fab iddo. 'Maen nhw'n dweud mai chi yw'r saethwr gorau gyda chroesfwa yn y wlad,' grwgnachodd. Mae gen i brawf i chi. Gall yr afal hwn fod yn darged i chi. Rydych chi wedi torri'r gyfraith, ond os gallwch chi daro'r targed, byddwch chi'n rhydd. 'Gosodaf yr afal yn erbyn y goeden honno - ar ben eich mab!'
'Cosbwch fi,' meddai William Tell, 'ond arbedwch fy mab. Nid yw wedi gwneud unrhyw niwed i chi.'
'Paid â dweud mwy,' meddai Gessler. 'Rhaid i chi daro'r afal ag un saeth. Os methiwch, bydd fy milwyr yn lladd y bachgen.'
'Nid oes arnaf ofn, dad,' meddai'r bachgen. 'Safaf yn llonydd iawn. Rwy'n gwybod y gallwch chi daro'r afal.'
Yna, cerddodd y bachgen at y goeden a gosod yr afal yn ofalus ar ei ben. Cymerodd William Tell ddwy saeth o'i gawell. Rhoddodd un yn ei wregys, a'r llall ar ei groesfwa. Gyda llaw gyson tynnodd y bwa yn ôl ac anelodd. 'T-ŵ-a-n-g!' Chwibanodd y saeth drwy'r awyr. Anadlodd y dorf, yna rhoddodd gymeradwyaeth fawr. Roedd y saeth wedi hollti'r afal yn ddau.
Trodd Gessler yn ddig at Tell. 'Iawn,' meddai, gallwch chi fynd. Ond yn gyntaf dywedwch wrthyf pam y gwnaethoch chi roi'r saeth arall yn eich gwregys.'
Pe bai'r saeth gyntaf wedi niweidio fy machgen, byddai'r ail wedi trywanu eich calon.'
'Bradwr!' gwaeddodd Gessler.
'Atafaewch ef, ddynion! Cadwynwch ef a'i gymryd i'r dwnsiwn!'
Ar ei ffordd i'r carchar llwyddodd Tell i ddianc. Roedd hyn yn arwydd i'r bobl godi yn erbyn eu gelyn. Ar ôl brwydr fawr lladdwyd Gessler, mae rhai'n dweud iddo gael ei saethu gan William Tell, ac yn y diwedd daeth y Swistir, yr hyn ydyw heddiw, yn wlad rydd.
(Chwedl o'r Swistir)
Meddwl am y Stori
Cwestiwn Allweddol: Beth mae'r stori yn meddwl?
Pam ydych chi'n meddwl bod Gessler wedi gwneud i bobl ymgrymu i'w het?
Pam y gwrthododd Tell ymgrymu i'r het?
A fyddech chi wedi ymgrymu i'r het?
A oedd gan Gessler yr hawl i wneud cyfraith o'r fath?
A oedd gan Tell yr hawl i anufuddhau i'r gyfraith?
A fyddech chi wedi cytuno i saethu at yr afal ar ben y bachgen?
A fyddech chi wedi cytuno i her Gessler pe baech chi'n fab i Tell?
A fyddai Tell wedi bod yn iawn i ladd Gessler pe bai wedi niweidio ei fab?
Beth mae'n ei olygu i ddweud bod y Swistir bellach yn rhydd?
Gelwir y stori hon yn chwedl – beth mae hynny'n ei olygu?
Meddwl am Ryddid a Rheolau
Cwestiwn Allweddol: Beth yw ystyr rhyddid?
Ydych chi'n rhydd?
Ym mha ffyrdd ydych chi'n rhydd, neu ddim yn rhydd, yn eich bywyd?
Ydych chi'n meddwl eich bod chi'n rhydd os oes rhaid i chi ufuddhau i reolau?
Ydych chi'n meddwl y dylai fod rheolau yn yr ysgol (neu gartref)?
Pwy ddylai benderfynu ar y rheolau y dylech chi ufuddhau iddynt?
Allwch chi lunio rheolau sydd ond yn berthnasol i chi'ch hun?
Ydych chi'n rhydd i ddod yn bwy rydych chi eisiau bod?
A allai gwlad gael ei rheoli gan un arall a dal i fod yn rhydd?
A allai gwlad gael ei llywodraethwyr ei hun a pheidio â bod yn rhydd?
Ydych chi'n byw mewn gwlad rydd? Beth sy'n ei gwneud yn rhydd neu'n anrhydd?
Gweithgareddau Pellach
Creuwch ddawns, cerdd neu baentiad ar thema rhyddid.
Ymchwilio i fywyd ymladdwr rhyddid e.e. Gandhi, Martin Luther King, Nelson Mandela.
Trafod pa un o'r 'pedwar rhyddid' - rhyddid i lefaru, rhyddid crefydd/cred, rhyddid rhag ofn, neu ryddid rhag eisiau - yw'r pwysicaf.
PAWB
ANGEN GWEITHREDU
A allech chi fod yn Rhiant-Lywodraethwr? - Dyddiad Cau wedi'i Estyn
Rydym yn chwilio am ddau Rhiant-Lywodraethwr newydd i ymuno â'n Corff Llywodraethu a byddem wrth ein bodd yn clywed gennych chi.
Mae hwn yn gyfle gwerthfawr i gymryd rhan ym mywyd yr ysgol, helpu i lunio ein cyfeiriad strategol, a sicrhau bod lleisiau teuluoedd yn cael eu clywed mewn penderfyniadau allweddol. Nid oes angen unrhyw brofiad blaenorol arnoch, dim ond diddordeb gwirioneddol mewn addysg a pharodrwydd i gydweithio ag eraill.
Anfonwyd llythyrau a ffurflenni mynegiant diddordeb allan yn flaenorol. Os hoffech chi roi eich enw ymlaen, dychwelwch y ffurflen i swyddfa'r ysgol erbyn dydd Mercher, 15fed Hydref am 10:00am. Rydym wedi ymestyn y dyddiad cau oherwydd nifer isel o ymgeiswyr a gobeithio y bydd hyn yn rhoi cyfle i fwy o deuluoedd ystyried y rôl.
Gallwch ddarllen llythyr gan David Childs, Cadeirydd ein Llywodraethwyr, i ddysgu mwy am yr hyn y mae'r rôl yn ei olygu.
Os ydych chi'n chwilfrydig ond yn ansicr, mae croeso i chi gysylltu. Byddem yn hapus i drafod yr hyn sy'n gysylltiedig ac ateb unrhyw gwestiynau.
PAWB
GWYBODAETH YN UNIG
Twrnamaint Pêl-droed Dydd Mawrth
Rydym wrth ein bodd yn rhannu bod tîm pêl-droed ein hysgol wedi rhoi perfformiad rhagorol yn nhwrnamaint rhanbarthol dydd Mawrth, gan arddangos gwaith tîm, gwydnwch, a phenderfyniad llwyr. Chwaraeodd y plant gyda chalon a sgil, gan sicrhau lle haeddiannol yn y rownd derfynol ac ennill canmoliaeth gan hyfforddwyr a gwylwyr fel ei gilydd. Roedd eu chwarae teg a'u cymrodoriaeth yn glod i'r ysgol. Llongyfarchiadau i bawb a gymerodd ran!
PAWB
ATGOF OLAF
Ffotograffiaeth Ysgol Colorfoto
Rydym yn falch o roi gwybod i chi y bydd Colorfoto yn ymweld â'r ysgol ddydd Mawrth, 7fed Hydref i dynnu lluniau unigol o'r plant. Bydd y rhain ar gael i'w prynu yn fuan wedyn, a byddwn yn rhannu'r ddolen archebu gyda chi cyn gynted ag y bydd yn barod. Noder: ni fydd nofio i'n disgyblion Blwyddyn 4 ar y dyddiad hwn.
BLYNYDDOEDD 2 I 6
ATGOF OLAF
Darganfyddwch Darllen Co – Cefnogi Darllen Cymraeg Gartref
Mae Darllen Co yn system ddarllen Cymraeg wych sydd wedi'i chynllunio i gefnogi teuluoedd i ddarllen gyda'i gilydd gartref. Mae'n arbennig o ddefnyddiol i rieni nad ydynt yn siarad Cymraeg eu hunain, gan gynnig ystod o nodweddion sy'n gwneud darllen ar y cyd yn hygyrch, yn ddiddorol ac yn bleserus.
Ymunwch â ni ar gyfer ein gweithdy ymarferol ddydd Mawrth, 7fed Hydref, o 4:30pm i 5:30pm, lle byddwch chi'n dysgu sut i ddefnyddio'r system yn hyderus. Mae'r sesiwn yn cynnwys cyflwyniad byr a chanllawiau ymarferol i'ch helpu i ddechrau arni. Mae croeso i chi ddod â'ch plant i'r sesiwn hon.
Cofrestrwch gan ddefnyddio'r ddolen hon: https://forms.gle/ZZfsZUcD7ybBJexn6
MEITHRIN, DERBYN A BLWYDDYN 1
ATGOF OLAF
Sesiwn Deuluol Tric a Chlic – Dydd Llun, 6ed Hydref
Rydym yn gyffrous i wahodd teuluoedd i weithdy Tric a Chlic ddydd Llun, 6ed Hydref, o 4:00pm i 5:00pm.
Mae Tric a Chlic yn rhaglen ffoneg Cymraeg wych sy'n cefnogi datblygiad darllen cynnar trwy synau, patrymau a dysgu chwareus. Bydd y sesiwn hon yn cynnwys cyflwyniad byr a digon o gyfleoedd ymarferol i archwilio sut mae'r rhaglen yn gweithio. Mae hyn yn ddelfrydol ar gyfer rhieni sy'n awyddus i gefnogi taith ddarllen eu plentyn gartref.
Dewch draw i ddarganfod strategaethau ymarferol a gweld y rhaglen ar waith! Mae croeso i chi ddod â'ch plant i'r sesiwn hon.
Cofrestrwch gan ddefnyddio'r ddolen hon: https://forms.gle/bRgDLJ9hgKAN1jnv7
PAWB
ATGOF
Cyfarfodydd Cynnydd a Lles Disgyblion
Mae'r amser yn agosáu ar gyfer ein Cyfarfodydd Cynnydd a Llesiant Disgyblion cyntaf (a elwid gynt yn Nosweithiau Rhieni). Mae'r amser bellach wedi dod i chi roi gwybod i ni eich bod ar gael ar gyfer dydd Llun 13eg o Hydref, dydd Mawrth 14eg o Hydref a dydd Mercher 15fed o Hydref.
Fel y gwelwch o'r ddolen uchod, rydym yn cynnig y cyfarfodydd hyn trwy dri dull. Ein dull dewisol yw eich bod yn mynychu'r cyfarfod yn bersonol yn yr ysgol. Fodd bynnag, rydym hefyd yn cynnig ymgynghoriadau dros y ffôn a Microsoft Teams.
Y dyddiad cau ar gyfer rhoi gwybod i ni eich bod ar gael yw dydd Mawrth, 7fed o Fedi am 9am. Yna bydd athro/athrawes eich plentyn yn trefnu amser apwyntiad mwy penodol yn seiliedig ar eich argaeledd. Bydd y rhain yn cael eu rhoi allan ar sail y cyntaf i'r felin - felly, cofrestrwch yn gynnar!
Yn ystod yr wythnos hon, fel y cyhoeddwyd yn flaenorol, ni fydd unrhyw glybiau a redir gan yr ysgol yn rhedeg gan ganiatáu i staff gyfarfod â theuluoedd. Bydd y clybiau hynny a gynhelir gan yr Urdd a Chwarae Torfaen yn parhau fel arfer.
Cysylltiadau pwysig a all fod o ddefnydd i chi:
Samaritans: 116 123 (24 awr y dydd / 24 hours a day)
Wales Domestic Abuse Helpline: 0808 80 10 800 (8.00am-2.00pm & 8.00pm-2.00am pob dydd / every day).
Mind Cymru: 0300 123 3393
Childline: 0800 1111 (24 awr y dydd / 24 hours a day)
Women’s Aid: 01495 742061 (24 awr y dydd / 24 hours a day)
Eastern Valley Food Bank: 01495 760605
March’s 'Little Voices, Big Ideas' story is rooted in courage and conviction. This month, we share the tale of William Tell—a legendary marksman who stood up against injustice and risked everything for freedom. It’s a powerful story that opens conversations about bravery, fairness, and what it means to challenge what’s wrong. This is a moment to talk with children about standing strong in their values, even when the stakes feel high. Read or listen together, and explore the big ideas stirred by this daring act of defiance.
William Tell
The people of Switzerland were not always free according to legend. Once they were ruled by a nearby country.
One day a man named Gessler was made governor of their country.
Gessler was a cruel man who made many harsh laws which the Swiss were forced to obey. The Swiss longed to be free, but only one of them was brave enough to stand up to Gessler - and his name was William Tell.
Gessler knew the Swiss hated him, so he thought of a plan to show them he was master. 'Bring me the longest pole that you can find,' he ordered his servant, 'then fetch one of my hats. Not the best I keep for Sunday, but one of my old ones.'
He ordered that the hat be placed on top of the pole. 'Now,' said Gessler, 'tell all the people that whoever passes this hat must bow down to it!'
The long pole was planted in the market square and all who passed would bow down to Gessler's hat.
One day a hunter named William Tell went to town with his son. When they reached the market-place a guard shouted, 'Halt! You must bow to the hat of your master!'
'Why should I bow to a hat?' asked Tell.
'It's the law. That is the governor's hat, and all must bow before it.'
'I am a free man,' said Tell. 'I will never bow to a hat.'
When Gessler heard of this he was angry, and made up his mind to punish Tell. He knew that Tell was a hunter, and no-one could shoot with a crossbow as well as he. So he thought of a cruel plan to punish Tell.
Gessler ordered his soldiers to bring Tell and his son before him. 'They say you are the finest shot with a crossbow in the land,' he growled. I have a test for you. This apple can be your target. You have broken the law, but if you can hit the target you shall go free. I will place the apple against that tree - on the head of your son!'
'Punish me,' said William Tell, 'but spare my son. He has done you no harm.'
'Say no more, said Gessler. 'You must hit the apple with one arrow. If you miss, my soldiers will kill the boy.'
'I am not afraid, father,' said the boy. 'I will stand quite still. I know you can hit the apple.'
The boy then walked over to the tree and carefully placed the apple on his head. William Tell took two arrows from his quiver. He put one in his belt, and the other on his crossbow. With a steady hand he drew the bow back and took aim. 'T-w-a-n-g!' The arrow whistled through the air. The crowd gasped, then gave a great cheer. The arrow had split the apple in two.
Gessler turned angrily to Tell. 'All right,' he said you can go. But first tell me why you put the other arrow in your belt.'
If the first arrow had harmed my boy, the second would have pierced your heart.'
'Traitor!' shouted Gessler.
'Seize him, men! Chain him and take him to the dungeon!'
On his way to prison Tell managed to escape. This was a signal for the people to rise up against their enemy. After a great struggle Gessler was killed, some say shot by William Tell, and in the end Switzerland became, what it is today, a free country.
(A Legend from Switzerland)
Thinking About the Story
Key Question: What does the story mean?
Why do you think Gessler made people bow to his hat?
Why did Tell refuse to bow to the hat?
Would you have bowed to the hat?
Did Gessler have the right to make such a law?
Was Tell right to disobey the law?
Would you have agreed to shoot at the apple on the boy's head?
Would you have agreed to Gessler's challenge if you were Tell's son?
Would Tell have been right to kill Gessler if he had harmed his son?
What does it mean to say that Switzerland is now free?
This story is called a legend – what does that mean?
Thinking About Freedom and Rules
Key Question: What is freedom?
Are you free?
In what ways are you free, or not free, in your life?
Do you think you are free if you have to obey rules?
Do you think there should be rules at school (or at home)?
Who should decide the rules that you should obey?
Can you make up rules that only apply to yourself?
Are you free to become who you want to be?
Could a country be ruled by another and still be free?
Could a country have their own rulers and not be free?
Do you live in a free country? What makes it free or unfree?
Further Activities
Create a dance, poem or painting on the theme of freedom.
Research the life of a freedom fighter e.g. Gandhi, Martin Luther King, Nelson Mandela.
Discuss which of the 'four freedoms' - freedom of speech, freedom of religion/belief, freedom from fear, or freedom from want is the most important.
EVERYONE
ACTION REQUIRED
Could You Be a Parent Governor? - Deadline Extended
We are looking for two new Parent Governors to join our Governing Body and we would love to hear from you.
This is a valuable opportunity to get involved in school life, help shape our strategic direction, and ensure that the voices of families are heard in key decisions. You do not need any prior experience, just a genuine interest in education and a willingness to work collaboratively with others.
Letters and expression of interest forms have been sent out previously. If you would like to put your name forward, please return the form to the school office by Wednesday, 15th October at 10:00am. We have extended the deadline due to a low number of applicants and hope this gives more families a chance to consider the role.
You can read a letter from David Childs, our Chair of Governors, to learn more about what the role involves.
If you are curious but unsure, please feel free to get in touch. We would be happy to talk through what is involved and answer any questions.
EVERYONE
INFORMATION ONLY
Tuesday's Football Tournament
We’re thrilled to share that our school football team delivered an outstanding performance at Tuesday’s regional tournament, showcasing teamwork, resilience, and sheer determination. The children played with heart and skill, securing a well-deserved place in the finals and earning praise from coaches and spectators alike. Their sportsmanship and camaraderie were a credit to the school. Congratulations to all involved!
EVERYONE
FINAL REMINDER
Colorfoto School Photography
We’re pleased to let you know that Colorfoto will be visiting the school on Tuesday, 7th October to take individual photographs of the children. These will be available to purchase shortly afterwards, and we’ll share the ordering link with you as soon as it’s ready. Please note: there will be no swimming for our Year 4 pupils on this date.
YEARS 2 TO 6
FINAL REMINDER
Discover Darllen Co – Supporting Welsh Reading at Home - REMINDER
Darllen Co is a fantastic Welsh reading system designed to support families in reading together at home. It’s especially helpful for parents who don’t speak Welsh themselves, offering a range of features that make shared reading accessible, engaging, and enjoyable.
Join us for our hands-on workshop on Tuesday, 7th October, from 4:30pm to 5:30pm, where you’ll learn how to use the system confidently. The session includes a short presentation and practical guidance to help you get started. Feel free to bring your children to this session.
Sign up using this link: https://forms.gle/ZZfsZUcD7ybBJexn6
NURSERY, RECEPTION AND YEAR 1
FINAL REMINDER
Tric a Chlic Family Session – Monday, 6th October
We’re excited to invite families to a Tric a Chlic workshop on Monday, 6th October, from 4:00pm to 5:00pm.
Tric a Chlic is a brilliant Welsh phonics programme that supports early reading development through sounds, patterns, and playful learning. This session will include a short presentation and plenty of hands-on opportunities to explore how the programme works. This is ideal for parents keen to support their child’s reading journey at home.
Come along to discover practical strategies and see the programme in action! You are welcome to bring your children along to this session.
Sign up using this link: https://forms.gle/bRgDLJ9hgKAN1jnv7
EVERYONE
REMINDER
Pupil Progress and Wellbeing Meetings
The time is coming up for our first Pupil Progress and Wellbeing Meetings (previously called Parents' Evenings). The time has now come for you to let us know your availability for Monday 13th of October, Tuesday 14th of October and Wednesday 15th of October.
As you will see from the above link, we are offering these meetings through three methods. Our preferred method is that you would attend the meeting in person at the school. However, we also offer telephone and Microsoft Teams consultations.
The closing date for letting us know your availability is Tuesday, 7th of September at 9am. Your child's teacher will then arrange a more specific appointment time based on your availability. These will be given out on a first-come-first-served basis - so, sign up early!
During this week, as previously announced, no school-run clubs will be running allowing staff to meet with families. Those clubs run by the Urdd and Torfaen Play will continue as usual.
Important contact details that could be of use to you:
Samaritans: 116 123 (24 awr y dydd / 24 hours a day)
Wales Domestic Abuse Helpline: 0808 80 10 800 (8.00am-2.00pm & 8.00pm-2.00am pob dydd / every day).
Mind Cymru: 0300 123 3393
Childline: 0800 1111 (24 awr y dydd / 24 hours a day)
Women’s Aid: 01495 742061 (24 awr y dydd / 24 hours a day)
Eastern Valley Food Bank: 01495 760605
Comments